Ra đời trong thời kỳ thuộc địa Pháp, phong cách kiến trúc Đông Dương đã để lại dấu ấn sâu sắc trong nhiều công trình tại Việt Nam và Đông Nam Á. Lối thiết kế Đông Dương vừa mang tính thẩm mỹ cao, vừa phù hợp với môi trường và khí hậu địa phương. Hôm nay hãy cùng HTcons tìm hiểu nét kiến trúc đặc biệt này nhé!
"Đông Dương" trong cụm "kiến trúc Đông Dương" là một địa danh, chỉ bán đảo Đông Dương, được gọi quốc tế là "Indochina" – một từ ghép từ "Indo" (Ấn Độ) và "China" (Trung Quốc). Sở dĩ có tên gọi này vì bán đảo nằm giữa Ấn Độ và Trung Quốc, và nền văn hóa của các quốc gia trong khu vực Đông Dương chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ hai nền văn hóa lớn này trong suốt thời kỳ bị đô hộ.
Phong cách kiến trúc Đông Dương, còn được biết đến với tên gọi Tây hóa là "Indochine Style", là sự kết hợp giữa kiến trúc Pháp và văn hóa địa phương của các nước Đông Dương thời Pháp thuộc. Người Pháp đã áp dụng các đặc trưng kiến trúc của mình vào các công trình ở Đông Dương, tạo nên một phong cách độc đáo giao thoa giữa hai nền văn hóa Âu – Á. Đây là sự pha trộn hài hòa giữa sự thanh lịch của kiến trúc Pháp và yếu tố bản địa, tạo ra các công trình vừa mang tính hiện đại vừa giữ được dấu ấn truyền thống.
Tại Việt Nam, lối kiến trúc Đông Dương không chỉ mang lại hơi thở văn hóa dân tộc mà còn thể hiện sự hòa quyện tinh tế giữa truyền thống Việt và kiến trúc Pháp lãng mạn, vừa cổ kính vừa hiện đại. Đặc biệt, sự giao thoa này không đơn thuần là việc áp đặt kiến trúc Pháp cổ điển mà là sự điều chỉnh sáng tạo nhằm phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới của Việt Nam.
Cho đến ngày nay, kiến trúc Đông Dương vẫn giữ được giá trị đặc trưng của nó, một phong cách vừa hoài cổ, giản dị nhưng vẫn toát lên sự sang trọng, quý phái. Những công trình mang phong cách này thường gợi nhắc về một quá khứ hào hoa, nhưng cũng rất gần gũi với thiên nhiên và cuộc sống bản địa.
Trong những năm cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, khi người Pháp bắt đầu khai phá bán đảo Đông Dương, họ đã mang theo các phong cách kiến trúc phương Tây và kết hợp chúng với yếu tố bản địa. Một số phong cách kiến trúc tiêu biểu được đưa vào Việt Nam trong giai đoạn này bao gồm: phong cách Tân cổ điển, phong cách địa phương Pháp, và phong cách Art Deco, tạo nên diện mạo kiến trúc mới cho vùng đất thuộc địa.
Tuy nhiên, đến thập niên 1930-1940, ảnh hưởng của Pháp ở Việt Nam bắt đầu giảm sút do những khó khăn chính trị và rào cản ngày càng gia tăng. Để duy trì ách thống trị, người Pháp tìm cách làm dịu lòng dân thuộc địa bằng cách tôn vinh và công nhận các giá trị văn hóa Đông Dương, từ đó giảm bớt sự đối đầu.
Trong quá trình sinh sống và làm việc tại Việt Nam, người Pháp dần nhận ra rằng khí hậu nhiệt đới ở đây khắc nghiệt và không phù hợp với kiến trúc Pháp cổ điển. Điều này đã thúc đẩy họ nghiên cứu và cải tiến kiến trúc Pháp, dẫn đến việc ra đời lối kiến trúc Đông Dương, một sự kết hợp giữa yếu tố Pháp và địa phương, nhằm thích nghi với điều kiện khí hậu, đồng thời giữ lại nét thẩm mỹ của cả hai nền văn hóa. Phong cách này thể hiện sự thích ứng linh hoạt của người Pháp với môi trường mới, tạo nên những công trình bền vững, phù hợp với điều kiện khí hậu và văn hóa bản địa.
Phong cách kiến trúc Đông Dương nổi bật với việc nhấn mạnh những hình khối lập thể và tổ chức không gian tự do, mang lại một sự giao thoa độc đáo giữa văn hóa Á Đông và kiến trúc phương Tây. Một nét đặc trưng dễ nhận thấy của phong cách này là sự kết hợp khéo léo giữa các yếu tố Á Đông trên nền tảng kiến trúc cổ điển Pháp.
Điển hình, các mặt đứng được thiết kế đối xứng, hài hòa với mặt tiền kiến trúc Pháp, nhưng lại được bổ sung thêm các chi tiết như con sơn, con tiện, mái đua, và mái chống hắt. Những yếu tố này không chỉ giúp công trình thích nghi với khí hậu nhiệt đới mà còn mang lại vẻ đẹp tinh tế, kết hợp hài hòa giữa sự mạnh mẽ của kiến trúc phương Tây và nét mềm mại, gần gũi của kiến trúc Á Đông.
Kiến trúc Đông Dương còn ứng dụng nhiều phương tiện kỹ thuật hiện đại, tiên tiến vào các công trình. Một số điểm nổi bật bao gồm: cổng sắt uốn tinh xảo, cột thu lôi chống sét đảm bảo an toàn, bóng đèn điện cung cấp ánh sáng tiện nghi, và cửa lấy sáng với tranh kính nghệ thuật Tiffany, thuộc phong cách Art Nouveau. Những yếu tố này không chỉ tăng tính tiện ích cho công trình mà còn góp phần vào sự hài hòa giữa tính hiện đại và vẻ đẹp thẩm mỹ mang đậm dấu ấn Á – Âu.
Trong phong cách thiết kế Đông Dương, phần khung công trình thường được xây dựng từ thép tiền chế, kết hợp với các vật liệu như sành sứ đa màu để tạo điểm nhấn. Mái nhà thường được lợp bằng ngói ardoise (đá xám chẻ), một loại vật liệu bền vững và mang tính thẩm mỹ cao. Gạch lát sàn sử dụng các họa tiết caro truyền thống, giúp không gian nội thất vừa giữ được nét cổ điển vừa mang tính trang nhã.
Trong thiết kế nội thất Đông Dương, các trang thiết bị như sập gụ, phản và bình phong không chỉ đơn thuần là đồ nội thất mà còn mang ý nghĩa biểu tượng cho sự giao thoa giữa sắc thái và văn hóa bản địa với phong cách sống của người Pháp.
Một nét đặc biệt nữa là hệ cửa sổ được thiết kế với hai lớp, tạo nên sự kết hợp hoàn hảo giữa chức năng và thẩm mỹ. Lớp trong được làm từ khung kính, không chỉ giúp lấy sáng mà còn ngăn chặn mưa gió, bảo vệ không gian bên trong. Cửa kính ở lớp này còn có tác dụng tránh côn trùng và giữ ấm vào mùa đông, tạo ra một môi trường sống thoải mái hơn.
Một nét kiến trúc truyền thống của Việt Nam là mái ngói âm dương được giữ lại và áp dụng vào phong cách thiết kế Đông Dương. Thay vì sử dụng mái bằng như những công trình lớn, mái ngói truyền thống được áp dụng cho các công trình nhỏ, giúp lưu giữ và tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc. Mái lợp ngói không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn đảm bảo nhô ra để che nắng, che mưa hiệu quả.
Trên đây là một số thông tin chi tiết về phong cách kiến trúc Đông Dương mà quý độc giả có thể tham khảo. Mong rằng bài viết này sẽ giúp các gia chủ có thể xây dựng cho mình một tổ ấm trọn vẹn nhất.
0915.986.109
